Ο Μεγάλος Ελκυστής είναι μια βαρυτική ανωμαλία που βρίσκεται περίπου 220 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη, στην κατεύθυνση του υπερσμήνους Ύδρα-Κένταυρος. Η περιοχή αυτή ασκεί μια βαρυτική έλξη τόσο ισχυρή, που επηρεάζει την κίνηση των γαλαξιών σε εκατοντάδες εκατομμύρια έτη φωτός. Το φαινόμενο ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1970, όταν οι αστρονόμοι παρατήρησαν ότι ο Γαλαξίας μας, μαζί με άλλους κοντινούς γαλαξίες, κινούνταν προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση με ταχύτητα περίπου 600 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο.
.
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα σχετικά με το Μεγάλο Ελκυστή, είναι ότι δεν μπορεί εύκολα να παρατηρηθεί άμεσα. Γιατί; Επειδή βρίσκεται στη “Ζώνη Αποφυγής” (Zone of Avoidance), μια περιοχή του ουρανού που καλύπτεται από το πυκνό αέριο και τη σκόνη του δικού μας γαλαξία. Αυτό καθιστά πολύ δύσκολο για τα οπτικά τηλεσκόπια να αποκτήσουν καθαρή θέα, αφήνοντας τους επιστήμονες να βασίζονται σε παρατηρήσεις ακτινών Χ και ραδιοκυμάτων για τη συλλογή δεδομένων.
.
Διάφορες θεωρίες έχουν προταθεί για να εξηγήσουν την τεράστια βαρυτική έλξη του Μεγάλου Ελκυστή, αλλά καμία από αυτές δεν έχει αποδειχθεί. Η τελευταία ήταν το 2016, από μια πολυεθνική ομάδα Νοτιοαφρικάνων, Ευρωπαίων και Αυστραλών ερευνητών. Η ερευνητική ομάδα, χρησιμοποιώντας δεδομένα από φασματογράφους και τηλεσκόπια, εντόπισε μια περιοχή γαλαξιακής «υπερπυκνότητας», που συνάδει με τον χαρακτηρισμό “υπερσμήνος”. Ανακοίνωσε έτσι την ανακάλυψη του υπερσμήνους «Vela», που θα μπορούσε να αποτελεί την απαιτούμενη εξήγηση για μια βαρυτική έλξη στη «γειτονιά» του υπερσμήνους Shapley, που βρίσκεται και ο Μεγάλος Ελκυστής.
.
Ο Μεγάλος Ελκυστής συνεχίζει να αποτελεί αντικείμενο έντονης μελέτης και συζήτησης. Με την πρόοδο της τεχνολογίας και των μεθόδων παρατήρησης, οι επιστήμονες ελπίζουν ότι το πέπλο του μυστηρίου θα αρθεί τελικά. Μέχρι τότε, ο Μεγάλος Ελκυστής παραμένει ένα από τα πιο γοητευτικά αινίγματα στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε το σύμπαν.
.
Φωτογραφία: Hubble. Αποτυπώνεται η περιοχή στην οποία θεωρείται ότι βρίσκεται ο Μεγάλος Ελκυστής